Στο πρόγραμμα Εξοικονομώ Αυτονομώ είναι επιλέξιμη η αντικατάσταση κουφωμάτων στα ίδια ανοίγματα. Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται να αντικατασταθούν τα υφιστάμενα κουφώματα, χωρίς να μεγαλώσουν οι διαστάσεις τους, χωρίς να μετακινηθούν και χωρίς να προστεθούν νέα κουφώματα ή να κλειστούν τα παλιά.
Όσον αφορά το υλικό του πλαισίου, αυτό μπορεί να είναι:
- Αλουμίνιο (απαραίτητα με θερμοδιακοπή)
- PVC
- Ξύλο
Όσον αφορά στο τζάμι, αυτό πρέπει να είναι υποχρεωτικά διπλό και μπορεί να έχει επιπλέον:
- Κενό ανάμεσα τα δυο τζάμια πληρωμένο με κάποιο ευγενές αέριο (π.χ. αργό ή κρυπτό) αντί για σκέτο κενό αέρος, ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη θερμομονωτική ικανότητα
- Ενεργειακή επίστρωση για τη μείωση των ηλιακών κερδών και κατ’ επέκταση τη μείωση των αναγκών ψύξης του σπιτιού.
Ανάλογα με τον συντελεστή θερμοπερατότητας που πετυχαίνει το κούφωμα (όσο μικρότερος, τόσο πιο καλή μόνωση επιτυγχάνεται), και το υλικό του πλαισίου, το Εξοικονομώ θέτει ως όρια κόστους τα ποσά που φαίνονται στην επόμενο πίνακα:
| ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ / ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ | ΑΝΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ – ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ (€/m2 ή ανά μονάδα) | ||
| Συντελεστής Θερμοπερατότητας U [W/(m2 . K)] | 2 ≤ U ˂ 3,2 | U < 2,0 | |
| 1.Α1 Πλαίσιο αλουμινίου με ενεργειακό υαλοπίνακα- Παράθυρο | 370 | 440 | |
| 1.Α2 Πλαίσιο αλουμινίου με ενεργειακό υαλοπίνακα – Μπαλκονόπορτα | 300 | 350 | |
| 1.B1 Πλαίσιο ξύλου με ενεργειακό υαλοπίνακα – Παράθυρο | 470 | 540 | |
| 1.B2 Πλαίσιο ξύλου με ενεργειακό υαλοπίνακα – Μπαλκονόπορτα | 390 | 440 | |
| 1.Γ1 Πλαίσιο PVC με ενεργειακό υαλοπίνακα – Παράθυρο | 250 | 270 | |
| 1.Γ2 Πλαίσιο PVC με ενεργειακό υαλοπίνακα – Μπαλκονόπορτα | 180 | 240 | |
| 1.Δ Μόνον ενεργειακοί υαλοπίνακες (Χωρίς αντικατάσταση πλαισίου) | 100 | ||
Τα κουφώματα διακρίνονται κατά κύριο λόγο σε δυο κατηγορίες ανάλογα με τον τρόπο που ανοίγουν:
- συρόμενα
- ανοιγόμενα
Το βασικό πλεονέκτημα των ανοιγόμενων κουφωμάτων είναι ότι επιτυγχάνουν πολύ καλή θερμομόνωση, πολύ καλή αεροστεγανότητα και προσφέρουν στιβαρότητα στην κατασκευή τους. Επίσης, είναι σημαντικό το ότι συνήθως το ένα φύλλο τουλάχιστον έχει τη δυνατότητα ανάκλησης, άρα μπορούμε να εξασφαλίσουμε τον αερισμό του χώρου με ασφάλεια. Από την άλλη, βασικό μειονέκτημα των ανοιγόμενων κουφωμάτων είναι ότι απαιτούν χώρο για να ανοίξουν, επομένως δεν προτείνονται για δωμάτια με περιορισμένο χώρο Τα ανοιγόμενα κουφώματα μπορεί να κατασκευάζονται από πλαίσιο αλουμινίου, ξύλου ή PVC.
Στα συρόμενα κουφώματα συναντάμε δύο βασικές κατηγορίες:
- χωνευτά
- επάλληλα
Επάλληλα λέγονται τα συρόμενα κουφώματα στα οποία το ένα φύλο ανοίγει παράλληλα πάνω στο άλλο, σε διαφορετικούς οδηγούς. Κατά αυτό τον τρόπο, μπορούμε να μειώσουμε τον απαιτούμενο χώρο για να ανοίξει το κούφωμα αλλά ταυτόχρονα η διείσδυση αέρα και ηλιακού φωτός περιορίζεται σε ένα ποσοστό του κουφώματος. Δεν μπορούμε δηλαδή να έχουμε ανοιχτή όλη την επιφάνεια του κουφώματος. Επίσης, λόγω του ότι κάθε φύλλο κινείται σε διαφορετικό οδηγό, συχνά απαιτείται μεγαλύτερο πλάτος για την τοποθέτησή τους. Αντίθετα, στα χωνευτά κουφώματα υπάρχει η δυνατότητα να ανοίγει όλη την επιφάνεια του κουφώματος καθώς το πλαίσιο με το τζάμι σύρονται και “χωνεύονται” μέσα στον τοίχο. Αυτό όμως δημιουργεί σημαντικά προβλήματα αεροστεγανότητας. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του προγράμματος Εξοικονομώ Αυτονομώ, ο τοίχος που είναι έξω από το χωνευτό κούφωμα δεν μπορεί να μονωθεί καθώς θεωρείται ότι στην ουσία είναι συνέχεια σε επαφή με τον αέρα.
Καθώς το αλουμίνιο είναι πάρα πολύ καλός αγωγός της θερμότητας, ανάμεσα στην εσωτερική και την εξωτερική πλευρά του πλαισίου τοποθετείται ένα πλαστικό μονωτικό υλικό που διακόπτει τη ροή θερμότητας από τη μία πλευρά του πλαισίου στην άλλη. Αυτή η τεχνική ονομάζεται θερμοδιακοπή. Η έλλειψη θερμοδιακοπής είναι πολύ εύκολο να διαπιστωθεί κατά τις κρύες μέρες του χειμώνα όταν παρατηρείται έντονη υγροποίηση στην εσωτερική πλευρά των κουφωμάτων. Αυτό συμβαίνει επειδή το κούφωμα αποκτά σε όλη του την επιφάνεια τη χαμηλή θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος και επομένως όταν έρχεται σε επαφή με το ζεστό αέρα που έχουμε μέσα στο σπίτι υγροποιούνται πάνω του οι υδρατμοί. Αν το φαινόμενο είναι έντονο, τότε μπορεί να εμφανιστούν αρνητικές συνέπειες, όπως η ανάπτυξη μούχλας, το φούσκωμα των τοίχων ή και των δαπέδων.
Ο ενεργειακός υαλοπίνακας συμβάλει στο να σταματάει η μετάδοση θερμότητας μέσω ακτινοβολίας και προς τις δύο κατευθύνσεις ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει τη διέλευση του φωτός. Έτσι, το χειμώνα μπορεί να μπαίνει φως μέσα στο χώρο, αλλά ταυτόχρονα η θερμότητα του εσωτερικού χώρου δεν ακτινοβολείται προς το κρύο εξωτερικό περιβάλλον. Αντίστροφα, το καλοκαίρι η θερμότητα του περιβάλλοντος δεν ακτινοβολείται προς το εσωτερικό του δωματίου, μειώνοντας τις ανάγκες για ψύξη, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζει να εισέρχεται το ηλιακό φως.
Στο πλαίσιο του προγράμματος εξοικονομώ 2021 είναι επιλέξιμα τα ρολά και τα εξώφυλλα των κουφωμάτων. Τα ρολά μπορεί να είναι είτε εξωτερικά, δηλαδή να μην έρχονται σε επαφή με το κούφωμα, είτε επικαθήμενα, δηλαδή να βρίσκονται ακριβώς από πάνω από το κούφωμα και να σε επαφή με αυτό. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει το ρόλο να διαθέτει θερμοδιακοπή, δηλαδή να διαθέτει την κατάλληλη μόνωση, ώστε να μη γίνεται μεταφορά θερμότητας από τη μία πλευρά του ρολού στην άλλη. Σημαντικό πλεονέκτημα των ρόλων είναι ότι εξασφαλίζουν πολύ καλή αεροστεγανότητα όταν είναι κλειστά αλλά και πολύ καλή μόνωση του κουφώματος και επιπλέον δεν απαιτούν χώρο για το άνοιγμα τους. Αντίθετα, στα εξώφυλλα το κόστος ανεβαίνει, μειώνεται η αεροστεγανότητα και η θερμομόνωση του κουφώματος, αλλά προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια στο κλείδωμα του κουφώματος.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η αντικατάσταση των κουφωμάτων οδηγεί σε Ενεργειακή Αναβάθμιση κυρίως με ποιοτικά κριτήρια και όχι τόσο με ποσοτικά. Αυτό σημαίνει ότι αναβαθμίζοντας τις μπαλκονόπορτες και τα παράθυρα μιας κατοικίας, σίγουρα μειώνεται η διείσδυση του αέρα, καθώς τα νέα κουφώματα επιτυγχάνουν σημαντική αεροστεγανότητα, και μειώνεται και η υγροποίηση των υδρατμών στην εσωτερική τους επιφάνεια. Όμως, η συνεισφορά τους στην Ενεργειακή Κατάταξη, όπως αυτή υπολογίζεται κατά ΚΕΝΑΚ, είναι σχετικά περιορισμένη και κατά συνέπεια δεν αρκεί αυτή η παρέμβαση από μόνη της για να επιτευχθεί ο ελάχιστος Ενεργειακός Στόχος που θέτει το Εξοικονομώ.
